GIS که مخفف عبارت Geographic Information System است، سامانهی اطلاعات جغرافیایی خوانده میشود. این سامانهی اطلاعاتی به تولید، گردآوری، تجزیه و تحلیل، ذخیره و نمایش اطلاعات جغرافیایی میپردازد. این سیستم ArcGIS از چندین قسمت وابسته به هم و در عین حال یکپارچه تشکیل شدهاست. این سیستم یکپارچه برحسب مختصات جغرافیایی، دادهها را بهصورت نقشه، تصویر، جدول و گرافیکهای آماری سازماندهی میکند. مؤسسهی پژوهش سیستمهای محیطی در ردلندز کالیفرنیا، تعریف دقیقی از GIS ارائه دادهاست:
سامانههای اطلاعات جغرافیایی، مجموعهای از سختافزار، نرمافزار، دادههای جغرافیایی و منابع انسانی هستند که بهمنظور کسب، ذخیره، بهروزرسانی، بهکارگیری، تحلیل و نمایش کلیهی اطلاعات مرجع جغرافیایی طراحی میشوند.
سامانههای اطلاعات جغرافیایی کاربردهای فراوانی دارند. علوم شهری، نقشهبرداری، صنعت برق و علوم زمین از برجستهترین زمینههای کاربردی GIS هستند. اولین GIS ملی در اواخر دههی ۱۹۶۰ میلادی در کشور کانادا به کار گرفته شدهاست. اولین استفاده از سامانهی اطلاعات جغرافیایی در ایران هم، به سال ۱۳۶۹ در سازمان نقشهبرداری کشور برمیگردد. سازمانهای شهرداری، سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری، وزارتخانههای راه و شهرسازی و جهاد کشاورزی هم از این سامانه استفاده میکنند.
از ArcGIS چه میدانید
ArcGIS یکی از نامآشناترین و قدرتمندترین نرمافزارهای سامانهی اطلاعات جغرافیایی موجود است. کمپانی آمریکایی ESRI تولیدکنندهی بینالمللی نرمافزارهای GIS، تولیدکنندهی این نرمافزار است.
در حال حاضر بیش از ۴۰۰هزار نفر در بیش از ۱۵۰ کشور جهان از محصولات این کمپانی استفاده میکنند. ArcGIS با استفاده از اطلاعات جغرافیایی که کاربر در اختیار دارد؛ نقشه، جدول و نمودار تولید میکند.
این نرمافزار در زمینههای گستردهای به کار گرفته میشود. ازجمله این زمینهها میتوان به نقشهکشی و نقشهبرداری، صنعت آب و برق، جغرافیا، مهندسی خاک و زمینشناسی اشاره کرد. منابع طبیعی، کشاورزی، محیط زیست، هواشناسی و جنگلداری از دیگر حوزههایی هستند که از ArcGIS بهره میبرند.
قابلیتهای نرمافزار ArcGIS
این نرمافزار فرآیند مدیریت و تجزیه و تحلیل دادههای جغرافیایی را برای کاربران خود ممکن میکند. ArcGIS از زبان برنامهنویسی پایتون (Python) و فرمتهای تصویری مختلفی همچون PNG، JPG، GIF و … پشتیبانی میکند.
این نرمافزار بالغ بر ۷۰ فرمت دادهای ازجمله دادههای آماری، نقشههای CAD، تصاویر ماهوارهای و سرویسهای مکانی را پوشش میدهد. محیط گرافیکی این نرمافزار کاربرپسند و کار با آن بسیار ساده است.
تولید پایگاه دادههای اطلاعاتی یا همان Database ازجمله قابلیتهای ArcGIS به شمار میرود. با استفاده از مجموعهی کاملی از صدها ابزار متنوع، امکان دریافت انواع خروجیها برای کاربر فراهم است.
در این نرمافزار Geoprocessing یا پردازشهای مکانی مانند تعیین حریم، مکانیابی و مسیریابی بهسهولت انجام میشود.کاربرد گسترده در سنجش از راه دور، طبقهبندی تصاویر ماهوارهای و تولید، تحلیل و نمایش مدلهای سهبعدی از دیگر قابلیتهای ArcGIS هستند.
ماژولهای نرمافزار ArcGIS
این نرمافزار ماژولهای متنوعی دارد. از پرکاربردترین این ماژولها میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
در این ماژول مدیریت، جستجو و ویرایش دادههای مکانی انجام میشود.امکان اتصال به پایگاه دادههای مختلف و ایجاد لایههای جدید از دیگر امکانات این ماژول است.
این ماژول از نظر اکثر کاربران، هستهی اصلی نرمافزار ArcGIS محسوب میشود.در این ماژول امکان مشاهده و ویرایش اطلاعات مکانی و توصیفی برای کاربر فراهم است.همچنین کاربر میتواند پس از انجام تحلیلهای موردنیاز، خروجی موردنظر خود را بهصورت نقشهی نهایی مشاهده کند.
در نرمافزار ArcGIS دید سهبعدی وجود ندارد.با این وجود کار با دادههای سهبعدی در فضای این نرمافزار بسیار آسان است.در ماژول ArcScence امکان تحلیلهای سهبعدی، تولید مدل سهبعدی شهرها و نمایش سهبعدی عوارض وجود دارد.
مجموعه ابزارهای متنوعی که در این نرمافزار مورد استفاده قرار میگیرند در این ماژول قرار دارند.